Wat is hyperacusis? Uitleg + 2 tips

In onze blog verwijzen we regelmatig naar zogeheten ”ooraandoeningen”. Een daarvan is hyperacusis. In deze blog zullen we uitleggen wat deze aandoening precies inhoudt en wat je eraan kunt doen.

Wat is hyperacusis?

Het woord hyperacusis zelf betekent in het Grieks ‘Ik hoor teveel’. Dat is ook precies waar deze gehooraandoening voor staat. Het is niet levensbedreigend, maar het kan wel ervaren worden als hinderlijk, irritant of zelfs pijnlijk. Bij deze aandoening heeft de persoon een overgevoeligheid voor geluid. Het geluid kan niet goed worden gefilterd waardoor het als onaangenaam kan worden beschreven. Niet elk persoon ervaart hetzelfde bij deze aandoening. De mate en de ernst verschilt per persoon. Daarnaast is het ook niet leeftijdsgebonden en kan het voorkomen bij alle leeftijden. Het is meestal chronisch en vaak gaat het ook gepaard met gehoorverlies of tinnitus (oorsuizen). Naar schatting heeft 3 procent van de Nederlandse bevolking deze aandoening.

Een tolerantiegrens

Iedereen heeft een eigen grens van tolerantie als het gaat om geluid. Dit kun je merken aan hoe hard iemand de televisie zet of hoe hard iemand naar muziek luistert. Waarbij de ene het beluisteren van een koptelefoon wel kan verdragen en een ander niet. Of waarbij de ene de televisie net wat zachter zet als een ander. Dit is een geluidstolerantiegrens. Als je deze grens overschrijdt, kan het zijn dat je pijn of hinder ondervindt aan de hardheid van het geluid. Mensen die de aandoening hebben kunnen normale geluiden of geluiden die normaliter niet als hard worden ervaren, als onverdraaglijk beschrijven. Dit komt omdat zij een lage geluidstolerantiegrens hebben. Als je dit vergelijkt met een geluidsknop op de afstandsbediening, zou je kunnen zeggen dat bij deze mensen de volumeknop constant te hoog staat. Mensen om hen heen horen dan gewoon, maar voor de mensen met deze aandoening zijn de geluiden veel te hard.

Hoe komt dit?

Er is sprake van een dynamisch bereik. Een dynamisch bereik is het vermogen die onze oren hebben om zich snel aan te passen aan wisselende geluidssterkten. Als je bijvoorbeeld een radio aan hebt staan en je voert daarnaast een gesprek, kan het zijn dat je gesprekspartner een zachter geluid maakt dan dat de radio doet. Dit betekent dat je oren zich aan moeten passen aan twee verschillende geluidssterkten. Dat gaat goed bij de meeste mensen. Doordat ze zich aan kunnen passen kunnen ze beide kanalen ook goed horen en is er verder niets aan de hand. Bij mensen met de aandoening gaat dat een stuk lastiger. Zij hebben niet de mogelijkheid om deze wisseling in geluidssterkte goed aan te nemen. Snelle veranderingen in geluid kunnen door hen niet makkelijk worden verwerkt. Ze kunnen geluid niet dempen en daardoor klinkt alles heel scherp of heel luid.

Hoe het kan dat zij het vermogen niet hebben om geluid te dempen is tot op de dag van vandaag niet bekend. Wel is er een verband gelegd tussen verschillende situaties en hyperacusis. Zo staat deze aandoening vaak in verband met andere aandoeningen en is dit het gevolg ervan.

Gehoorbeschadiging

Er bestaat een vermoeden dat de aandoening wordt veroorzaakt door schade in het gehoororgaan. Dit kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een letsel of een klap op het hoofd of door een trauma dat veroorzaakt is door lawaai. Je kunt hierbij denken aan een langdurige blootstelling aan lawaai waarbij het gehoor beschadigd is geraakt. Dit wordt ook wel een lawaaitrauma genoemd. Het kan ook zijn dat het mis is gegaan bij een operatie waardoor het gehoor beschadigd is geraakt. Er kan daarnaast ook sprake zijn van een beschadiging van het zenuwstelsel wat deze aandoening veroorzaakt.

Tot slot kan er ook sprake zijn van een verstoorde communicatie tussen het gehoororgaan en de hersenen. Er kan dan geen goede compensatie worden gemaakt in de geluidsprikkels. Dit komt wel eens voor bij een hersenbloeding. Daarbij komt overgevoeligheid voor geluid ook wel eens voor. Dit zijn mogelijke oorzaken en verbanden die tot nu toe zijn gelegd. Maar zolang de oorzaak van de aandoening zelf nog niet bekend is, kan er ook geen zekerheid aan deze verbanden worden gelegd.

Hoe wordt het gediagnosticeerd?

Een Kno-arts heeft de mogelijkheid om hyperacusis te diagnosticeren. Dit wordt gedaan door middel van geluidstesten. Tijdens deze testen worden er geluiden afgespeeld in verschillende frequenties en wordt de mate van overgevoeligheid bepaald. Het is wel de bedoeling dat je duidelijk aan de specialist aangeeft wanneer het geluid te hard klinkt, zodat de diagnose goed gesteld kan worden. En natuurlijk kan hij er dan rekening mee houden en wordt het geluid niet verder opgevoerd. Wanneer de diagnose is gesteld, kan het niet behandeld worden. Dit heeft er ook mee te maken omdat er over de oorzaken zo weinig bekend is. Daarom is het aan te raden om ermee te leven, hoe lastig dit in het begin ook zal zijn.

Voor veel mensen is het al een enorme stap om naar de dokter te gaan om een diagnose te krijgen, maar weet dat dit geen levensbedreigende ziekte is. Nadat de diagnose is gesteld, kan je er het ook bij anderen bespreekbaar maken zodat zij ook rekening met je kunnen houden.

Leven met hyperacusis en hyperacusis gehoorbescherming

De geluiden om je heen kun je natuurlijk niet stopzetten. Denk aan het geritsel van papier, of pratende mensen en zelfs schreeuwende kinderen. Daarnaast kan zelfs het achtergrondmuziek in een restaurant hinderlijk zijn. Deze geluiden zijn niet te vermijden. Je kunt er natuurlijk wel je best voor doen, maar er zal altijd geluid zijn. Daarom kan je er ook voor kiezen om de aandoening te accepteren. Dit is voor veel mensen geen gemakkelijke stap, maar weet dat je niet de enige ent die deze aandoening heeft. Zoek lotgenoten op, of praat erover met je directe omgeving. Er bestaan geen medicijnen tegen de aandoening. Sommige medicijnen hebben wel invloed op de aandoening, waarbij deze het zelfs kunnen veroorzaken of verergeren.

Tip #1: Bescherm je oren

Juist omdat het voor anderen niet zichtbaar is dat je hyperacusis hebt is het belangrijk om erover te praten. Een audiologisch centrum of soms een psycholoog kan je helpen om hiermee om te gaan wanneer het je zelf niet lukt. Tijdens deze begeleiding wordt er ook geconcentreerd op oefeningen die je zelf uit kunt proberen in het dagelijks leven. Bij deze oefeningen wordt er gefocust op de geluiden om je heen en het wennen aan deze geluiden. Door middel van dit soort oefeningen kun je leren hoe je minder gevoelig kan reageren op geluiden.

Naast het accepteren is het natuurlijk ook belangrijk dat je je gehoor beschermd. Hyperacusis gehoorbescherming doe je door zoveel mogelijk harde geluiden te vermijden. Het is dan bijvoorbeeld niet aan te raden dat je naar plekken gaat waar harde muziek een hoofdonderdeel is of dat je harde muziek op een koptelefoon luistert terwijl je dit ook op een gedempte luidspreker kan doen. Door dit soort zaken te vermijden, zorg je ervoor dat je gehoor niet (verder) beschadigd raakt, als dit de oorzaak is van de aandoening. Want je zou het alleen maar erger maken wanneer je er geen rekening mee zou houden. Vergeet niet dat het onomkeerbaar is wanneer je gehoor alleen maar verder beschadigd raakt.

Tip #2: Zoek erkenning

Een van de lastige dingen bij een aandoening is het zoeken naar erkenning. Omdat het niet veel voorkomt, zul je sommige mensen doen verbazen wanneer je verteld wat je nu hebt. Maar dat maakt het niet vreemd. De omgeving dient je te begrijpen en begrip te hebben voor de situatie waarin jij je verkeerd. Door deze erkenning te krijgen, is jouw leven een stuk relaxter en weet je dat je steun krijgt van de mensen om je heen. Omdat er op dit moment nog weinig bekend is over de aandoening, gaat het er nu vooral om dat je ermee leert leven en dat je de mensen om je heen goed informeert.